هپاتیت نوعی التهاب کبد است که مصرف الکل، عوارض داروها، بیماری خودایمن و برخی از سموم آن را به وجود می‌آورند. در بین تمامی موارد موثر عفونت‌های ویروسی شایع‌ترین علت بروز هپاتیت محسوب می‌شوند.

متخصصان ویروس هپاتیت را که عامل اصلی التهاب کبدی به‌شمار می‌آید در 5 گروه A، B، C، D و E دسته‌بندی می‌کنند. کبد در عملکردهای حباتی بدن همچون متابولیسم نقش مهمی دارد. این عضو بدن که در قسمت فوقانی راست شکم قرار گرفته با تولید صفرا برای هضم غذا، فیلتر کردن سموم، دفع کلسترول، هورمون‌ها و عوارض دارو، تجزیه کربوهیدرات‌ها، چربی‌ها و پروتئین‌ها، فعال‌سازی آنزیم‌های ضروری، ذخیره گلیکوژن، مواد معدنی و ویتامین‌ها به عملکرد بهتر بدن کمک می‌کند.

معمولاً افرادی که به نوع مزمن هپاتیتز B و C مبتلا هستند تا زمان آسیب به کبد علائمی بروز نمی‌دهند. اما در هپاتیت‌حاد مدت کوتاهی پس از ابتلا به ویروس علائم بالینی مختلفی ظاهر می‌شود. علائم هپاتیت عبارت‌اند از خستگی مفرط، علائم شبیه آنفولانزا، ادرار تیره، تغییر رنگ مدفوع، درد شکم، کم شدن اشتها، کاهش وزن محسوس، زرد شدن پوست و چشم‌ها. درصورتی‌که علائم بالینی بیمار حاکی از ابتلای وی به این بیماری باشد پزشک از طریق بررسی سوابق درمانی و معاینه بالینی، آزمایش خونی کبد و سایر آزمایشات خونی و سونوگرافی این بیماری را تشخیص می دهد.

انواع هپاتیت

هپاتیت ویروسی
هپاتیت A یک عفونت حاد (کوتاه مدت) است که توسط ویروس هپاتیت A ایجاد می شود. هپاتیت B اغلب یک بیماری مزمن طولانی مدت است. هپاتیت C یکی از شایع ترین عفونت های ویروسی از طریق خون است و معمولاً به عنوان یک بیماری طولانی مدت ظاهر می شود. هپاتیت D یک نوع نادر از هپاتیت است که تنها زمانی ایجاد می شود که عفونت هپاتیت B وجود داشته باشد. ویروس هپاتیتD مانند سایر سویه‌ها، التهاب کبد ایجاد می‌کند، اما تنها زمانی می‌توان به آن مبتلا شد که فرد قبلاً به عفونت هپاتیت B مبتلا باشد. هپاتیت E یک عفونت از راه آب است که عمدتاً در مکان هایی با بهداشت ضعیف وجود دارد و افراد با خوردن غذا و آب آلوده به آن مبتلا می شوند. هپاتیت الکلی: مصرف بیش از حد الکل عامل مهم هپاتیت الکلی و عامل اصلی سیروز کبدی است. مقدار و مدت زمان مصرف الکل مهم ترین عوامل خطر برای ایجاد هپاتیت الکلی است. هپاتیت ایسکمیک ناشی از کاهش جریان خون به کبد است که می تواند به دلیل شوک، نارسایی قلبی یا نارسایی عروقی رخ دهد. نارسایی قلبی شایع ترین علت این بیماری است، اما می تواند در اثر شوک یا سپسیس نیز ایجاد شود. هپاتیت خود ایمنی نوعی التهاب کبدی است که در اثر حمله سیستم ایمنی به سلول های کبد ایجاد می شود. علت خاص هپاتیت خودایمنی ناشناخته است، اما به نظر می رسد که عوامل ژنتیکی و محیطی در طول زمان برای ایجاد این بیماری با هم تعامل دارند.

هپاتیت حاد فولمینانت یا برق آسا
به ندرت، افراد مبتلا به عفونت های حاد با HAV و HBV دچار التهاب شدید می شوند و کبد از کار می افتد (هپاتیت حاد فولمینانت). این نوع از هپاتیت با علائم هپاتیت حاد با گیجی یا کما (به دلیل ناتوانی کبد در سم زدایی مواد شیمیایی) و همچنین کبودی یا خونریزی (به دلیل کمبود فاکتورهای انعقاد خون) همراه است. ۸۰ درصد افراد مبتلا به هپاتیت حاد برق آسا ممکن است در عرض چند روز تا چند هفته جان خود را از دست بدهند اما معمولا هپاتیت حاد برق آسا نادر است.

بهترین روش‌ها برای پیشگیری از هپاتیت تزریق واکسن و رعایت بهداشت می باشد. در میان انواع هپاتیت‌ها، نوع B و C با مشکلات جدی‌تری همراه هستند. افراد مبتلا به هپاتیت مزمن B یا C در معرض عوارض احتمالی بیماری مزمن کبد، سیروز وسرطان کبد قرار دارند.

صرف برخی غذاها به‌خصوص چربی‌های ناسالم ویا عدم تحرک کافی، سبب تجمع چربی در کبد و ایجاد نوعی از هپاتیت می‌شود. برای پیشگیری از ایجاد کبد چرب، باید سبک زندگی خود را تغییر دهید، نه‌تنها به تناسب اندام و وزن ایده‌آل برسید؛ بلکه با افزایش تحرک، به خروج چربی از کبد خود کمک کنید.


سعیده شاکر، سرپرستار بخش تالاسمی، مهناز ابراهیمی، سرپرستار بخش دیالیز بیمارستان امام خمینی(ره) استهبان